Judo wywodzi się z Japonii, zaś jego twórcą jest profesor Jigoro Kano. Mówiąc o powstaniu judo, należy przytoczyć kontest historyczny, więc cofnijmy się do roku 1867.

Nie jest to przypadkowa data – wtedy miał miejsce upadek rodu Tokugawa, który sprawował nieformalne rządy w feudalnej Japonii przez ponad 160 lat. Po odzyskaniu władzy przez monarchę, został wprowadzony dekret Haitorei, czyli zakaz noszenia mieczy.

Był to ogromny cios dla samurajów, których pozbawiono podstawowego atrybutu bushido (wojownika), a jednocześnie głównej broni. Jako, że walka jest głęboko zakorzeniona w kulturze wschodu, zaczęto poszukiwać rozwiązań, mogących zastąpić miecz w życiu codziennym i zagwarantować bezpieczeństwo w przypadku napotkania na swej drodze agresora. Następne dziesięciolecia to okres rozkwitu japońskich sztuk walki. Powstawały kolejne systemy i liczne szkoły, w których ich nauczano…

Jigoro Kano
Jigoro Kano był człowiekiem raczej wątłej postury i poszukiwał takich metod walki, które mogłyby obrócić jego mankamenty w atuty. Po kilku latach studiowania ju jitsu, zaczął sam opracowywać techniki, w dużej mierze opierające się na owej sztuce walki. W 1882r założył szkołę Kodokan, która funkcjonuje do dzisiaj, stanowiąc mekkę dla każdego judoki. System, stworzony przez Kano, został przezeń nazwany ju-do (co w wolnym tłumaczeniu oznacza łagodną drogę). Termin ten jest jak najbardziej adekwatny, co znajduje odzwierciedlenie w trzech głównych zasadach, na których bazuje judo.

Pierwsza z nich brzmi: ustąp aby zwyciężyć, co oznacza aby wykorzystywać siłę przeciwnika przeciwko niemu. Druga zasada to: maksimum skuteczności przy minimum wysiłku i kładzie nacisk na ekonomię ruchów oraz efektywne wykorzystywanie w walce swej energii. Trzecia z nich (trenuj dla dobra własnego i dla dobra innych) odnosi się nie tyle do samej walki, co stanowi filozofię życiową, która powinna przyświecać judoce na każdym kroku.

Jigoro Kano wyeliminował z judo wszystkie chwyty i ciosy, które w założeniu mają wyrządzać przeciwnikowi krzywdę, lub też mogą w inny sposób zagrażać zdrowiu. W ten sposób zaadaptował swą sztukę walki do rywalizacji sportowej, czego efektem było wprowadzenie jej w 1964 r. do programu igrzysk olimpijskich.

Techniki
Techniki, opracowane przez Kano, można sklasyfikować w dwóch grupach: nage waza – czyli rzuty, których celem jest obalenie przeciwnika na plecy. Są to pojedyncze ataki, lub kombinacje kilku ataków, następujących jeden po drugim. Im bardziej zaawansowany poziom prezentuje zawodnik, tym efektywniej i bardziej finezyjnie prezentują się wykonywane przez niego akcje; katame waza – to inaczej obezwładnienia.

Zalicza się tu 3 kategorie: trzymania (opanowanie przeciwnika i przyciśnięcie jego pleców do maty na czas 25 sekund lub niższy), dźwignie (założenie blokady na staw łokciowy, która zadając ból, skłania przeciwnika do poddania się) oraz duszenia (uniemożliwienie oponentowi swobodnego oddychania, które ma także na celu zmuszenie go do kapitulacji). Światowe judo koordynuje Światowa Federacja Judo (IJF), która ma pięć gałęzi na poszczególnych kontynentach.

Judo w Polsce
W Polsce, podobnie jak w większości krajów świata, władzę sprawuje krajowy organ – Polski Związek Judo, który w 2007 roku obchodził 50-lecie powstania. Judo ma w naszym kraju świetlaną historię, którą przeplatały spektakularne sukcesy reprezentantów w igrzyskach olimpijskich, mistrzostwach świata czy Europy. Największe nazwiska, takie jak chociażby Janusz Pawłowski, Waldemar Legień czy Paweł Nastula, wpisały się złotymi zgłoskami w dzieje polskiego sportu. W ostatnich latach niestety nastąpiła pewna stagnacja, lecz optymiści wierzą że to jedynie czasowo.

Zajęcia
Zajęcia judo odbywają się na dojo (z japońskiego – miejsce doskonalenia się). Specjalnie przygotowana do tego sala, ma amortyzowaną podłogę, odpowiednio zabezpieczone ściany i kaloryfery oraz jest wyposażona w matę tatami. Ta ostatnia łagodzi upadki i dla osoby, która ma opanowaną sztukę bezpiecznego padania, minimalizuje ryzyko kontuzji niemalże do zera. Judoka, wchodzący na dojo, wykonuje rytualny ukłon, oddając w ten sposób szacunek tradycji oraz swoim współćwiczącym.

Strój, jaki należy posiadać, aby móc brać udział w prawdziwym treningu, nosi nazwę judogi (nie, jak niektórzy mówią kimono) i jest specjalnie uszyty w ten sposób, by być odpornym na oddziaływanie zewnętrznych sił oraz odprowadzać pot. Składa się on z bluzy, spodni oraz pasa, który swoim kolorem informuje o posiadanym przez judokę stopniu szkoleniowym.

Judo – dobre dla każdego
Mogłoby się wydawać, że judo to wyłącznie brutalny sport dla twardych mężczyzn. Nic bardziej mylnego! Po pierwsze judo jest dla wszystkich. Niezależnie od wieku, płci, poziomu sprawności, czy budowy ciała, może je uprawiać prawie każdy. Pierwsze kroki na macie można zacząć stawiać, mając zaledwie kilka lat! Coraz bardziej popularne stają się zajęcia nawet wśród przedszkolaków. Dlaczego właśnie judo? Ponieważ jest to dyscyplina, kompleksowo kształtująca sprawność fizyczną i sprzyjająca prawidłowemu rozwojowi fizycznemu i społecznemu dziecka. Poza tym w wielu krajach judo zostało wprowadzone do szkół, jako obowiązkowy element w wychowaniu fizycznym.

Przygotowanie ogólne, jakie daje trening judo, stanowi w przyszłości podstawę sprawności, która przydaje się także przy uprawianiu innych dyscyplin sportu. Wśród najlepszych sportowców świata mamy mnóstwo takich przykładów, jak chociażby Zinedine Zidane czy Robert Korzeniowski. Judo to także rekreacja (choć w tej postaci jeszcze mało popularne w Polsce), gdzie zarówno młody człowiek, jak i jego dziadek, mogą wspólnie ćwiczyć w celu kształtowania tężyzny fizycznej lub zachowania zdrowej sylwetki. Nie przecenione jest również kompensacyjne oddziaływanie zajęć judo na młodego człowieka. W czasach, gdy największym przyjacielem dziecka jest komputer, a mamy (niestety) coraz chętniej wystawiają swym pociechom zwolnienia z lekcji WF, ćwiczenia ruchowe podczas treningu judo, są zbawienne dla kształtującej się sylwetki dziecka.

Poprzez wzmocnienie gorsetu mięśniowego, hartowanie głównych układów ciała i wykonywanie wielu ogólnorozwojowych ćwiczeń, stwarza się dziecku szansę na normalne funkcjonowanie w niekorzystnych warunkach środowiskowych oraz zachowanie zdrowia na przyszłe lata.

Autor: Tomasz Kręcielewski