Dziecięce judo, a sport kwalifikowany

Judo dla dzieci – sport adresowany do młodych adeptów kultury fizycznej nie jest (jakby się mogło wydawać) pomniejszoną kopią rywalizacji profesjonalnych atletów. Zazwyczaj głównymi różnicami są: czas trwania oraz stopień trudności zmagań, wymagania sprzętowe i bazowe, a także sposób egzekwowania przepisów danej dyscypliny.

Judo jest dyscypliną sportu, a także sztuką walki, zakładającą szerokie oddziaływanie wychowawczo-dydaktyczne trenera na ćwiczących. Począwszy od pierwszej wizyty na macie, młody judoka ma wpajane do głowy wartości takie jak szacunek dla innych osób, konieczność respektowania panujących reguł (w tym fair play), a także potrzebę samodoskonalenia. Wymienione względy przekładają się na, nieco inny niż w przypadku dorosłego judo, sposób prowadzenia walki przez arbitra. Jego rola nie kończy się na egzekwowaniu przepisów oraz ocenie przebiegu walki między hajime a matte. Sędzia jest również zobowiązany do pouczania, (często nieświadomie) naruszających zasady rywalizacji, uczestników. W razie konieczności, powinien on wymusić na „żółtodziobach” zachowanie zgodne z przyjętymi kanonami (jak np tradycyjny ukłon do przeciwnika). Także w kwestii egzekwowania przepisów dotyczących aktywności podczas walki oraz łapania uchwytu itp. sędzia powinien postępować nieco bardziej liberalnie.

Długość trwania walki w kategorii seniorów wynosi 5 minut czasu efektywnego. Dla młodszych jest ona odpowiednio skrócona (juniorzy i juniorzy młodsi – 4 minuty, dzieci i młodzicy – 3 minuty). Są to wartości wytyczne, podane w regulaminie Polskiego Związku Judo. Organizator turnieju może ustalić inne (niższe) wartości czasu trwania walki, a także, w przypadku najmłodszych kategorii wiekowych, wprowadzić tzw. czas ciągły. Podobnie jest w przypadku rozmiaru pola walki, które powinno być kwadratem o boku 8 lub 10 metrów. W przypadku rozgrywania zawodów wśród młodych kategorii wiekowych, organizator ma prawo wytyczenia mniejszych pól walki. Inne niż w przypadku judo dorosłych są również kryteria sprzętowe stawiane najmłodszym adeptom. Nie egzekwuje się od nich tak kategorycznie przepisów dotyczących rozmiaru judogi. Przyjmuje się, że minimalny stopień szkoleniowy, wymagany do uczestnictwa w turniejach seniorskich, to II kyu (niebieski pas). W rywalizacji mniej zaawansowanych judoków zwykle nie przykłada się wagi do tego typu ograniczeń, lub są one odpowiednio obniżone. Pewny wyjątek stanowią specyficzne turnieje (np. mistrzostwa żółtych pasów).

Poza, wymienionymi powyżej różnicami, istotny bywa również zasób dozwolonych technik. Na turniejach dzieci lub młodzików zwykle nie dopuszcza się stosowania technik z grupy dźwigni i duszeń. Ograniczenie takie bierze się z troski o zdrowie najmłodszych uczestników zmagań na macie. Metodyka treningu judo często wprowadza nauczanie akcji, należących do tych grup, w stosunkowo późnych etapach szkolenia. Stąd logiczny wniosek, że młody judoka może nie znać tych technik, a także sposobów obrony przed nimi. Czasem wprowadza się dodatkowe ograniczenia (np. zakaz stosowania technik poświęcenia), co także ma swoje uzasadnienie we względach szkoleniowych lub/i asekuracyjnych.

Powyżej wymieniłem główne różnice, które można by ująć ogólnie jako zasady rozgrywania walki. Jednak poprzestanie na nich nie wyczerpałoby tematu. Kluczową bowiem różnicą, którą dostrzega się między rywalizacją dzieci i młodzieży a dojrzałym sportem, jest ich celowość. W przypadku seniorów turniej jest po to, aby wyłonić najlepszego z nich oraz sklasyfikować uczestników pod względem poziomu. Rywalizacja młodych sportowców, w nie mniejszym stopniu niż celem, jest także środkiem. Służy ona doskonaleniu umiejętności oraz diagnozowaniu ich braków. Dodatkowo spełnia szereg funkcji wychowawczych, poczynając od nauczania godnego znoszenia porażki, poprzez wyrabianie poczucia konieczności przestrzegania reguł i szanowania rywali, a kończąc na wspomaganiu rozwoju społecznego oraz emocjonalnego dzieci i młodzieży.

Autor: Tomasz Kręcielewski